سێ پرسياره كه ى ناو گۆڕ له فه رمووده كه ى (البراء بن العازب (ڕه زای خوای لێبێت

11059472_833657736725728_9161558282297962298_n

سێ پرسياره كه ى ناو گۆڕ له فه رمووده كه ى (البراء بن العازب (ڕه زای خوای لێبێت))

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمين والصلاة والسلام على نبينا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين، وبعد:

عن البراء بن عازب (ڕه زای خوای لێبێت) قال: ((خرجنا مع النبيِّ (صلی الله علیه وسلم) في جنازة رجل من الأنصار، فانتهينا إلى القبر ولـمَّا يُلْحَد، فجلس رسول الله (صلی الله علیه وسلم) وجلسنا حوله، وكأنَّ على رؤوسنا الطير، وفي يده عود فجعل ينكت به في الأرض، فرفع رأسه فقال: استعيذوا بالله من عذاب القبر مرتين أو ثلاثا) . واته : له گه ڵ پێغه مبه ردا (صلی الله علیه وسلم)ده رچوين بۆ شوێنكه وتنى جه نازه ى پياوێكى ئه نصاری، جا گه يشتينه لاى گۆڕه كه ى و هێشتا ئه لحه ده كه ى نه كنرا بوو، بۆيه پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم) دانيشت و ئێمه ش به ده وريدا دانيشتين، ئه وه نده هێمن و بێده نگ بووين وه كو ئه وه ى كه باڵنده به سه ر سه رمانه وه نيشتبێته وه ، چيلكه دارێك به ده ستى پێغه مبه ره وه بوو (صلی الله علیه وسلم) ده يكرد به زه ويدا، ئه نجا سه رى به رز كرده وه و فه رمووى: په نا بگرن به خوا له سزاى گۆڕ ـ دوو جار يان سێ جار ـ .

ثُمَّ قال: إنَّ العبد الـمؤمن إذا كان في انقطاعٍ من الدنيا وإقبالٍ من الآخرة نزل إليه ملائكة من السماء، بيض الوجوه، كأنَّ وجوههم الشمس، معهم كفن من أكفان الـجنَّة، وحَنوط من حنوط الـجنَّة، حتَّى يَجلسوا منه مَدَّ البصر، ثُمَّ يَجيءُ ملك الـموت عليه السلام حتَّى يَجلس عند رأسه، فيقول: أيتها النفس الطيبة) (وفي رواية الـمطمئنة) اخرجي إلى مغفرة من الله ورضوان . ئه نجا فه رمووى: به ڕاستى به نده ى ئيماندار ئه گه ر گه يشته كاتى دابڕان له دونيا و ڕوكردن له دواڕۆژ هه ندێك فريشته ى ڕومه ت سپى ڕومه تيان وه كو خۆر وايه له ئاسمانه وه داده به زن بۆ لای، كفنيان پێيه له كفنى به هه شت، وه بۆنى خۆشيان پێيه له بۆنى به هه شت، وه له لايدا داده نيشن تاوه كو چاو بڕبكات، ئه نجا فريشته ى گيان كێشان (سه لامى خواى لێبێت) دێت تاوه كو له لاى سه ريه وه داده نيشێت و پێى ده ڵێت: ئه ى گيانه پاكه كه وه ره ده ره وه بۆ لاى لێخۆشبوون و ڕازيبوونى خوايى .

قال: فتخرج تسيل كما تسيل القطرة من فـيِّ السقاء، فيأخذها فإذا أخذها لـم يدعوها في يده طرفة عين، حتَّى يأخذوها فيجعلوها في ذلك الكفن وفي ذلك الحنوط، فذلك قوله تعالى: (تَوَفَّتْهُ رُسُلُنَا وَهُمْ لَا يُفَرِّطُونَ)، ويَخرج منها كأطيب نفحة مسك وجدت على وجه الأرض . فه رمووى: گيانى دێته ده ره وه و داده چۆڕێت هه روه كو چۆن دۆڵپه ئاوێك له ده مى كوننه يه كه وه داده چۆڕێت، ئه نجا فريشته ى گيان كێشان گيانه كه ده بات، جا ئه گه ر بردى فريشته كانى تر كه به ده وريدا دانيشتوون به ئه ندازه ى چاو تروكاندێك نايهێڵن به ده ستيه وه تاوه كو لـێى وه رده گرن و يه كسه ر ده يخه نه نێو ئه و كفنه وه و ئه و بۆنه خۆشه وه ، ئه وه ش ئه وه يه كه خواى گه وره له باره يه وه ده فه رموێت: (فريشته نێردراوه كانمان گيانى ده كێشن و كه مته رخه مى ناكه ن)، وه بۆنێكى خۆشى لـێ دێته ده ره وه وه ك خۆشترين بۆنى ميسك كه له سه ر ڕوى زه ويدا هه بووبێت.

(وفي رواية: حتَّى إذا خرج روحه صلى عليه كل ملك بين السماء والأرض وكل ملك في السماء، وفتحت له أبواب السماء ليس من أهل باب إلاَّ وهم يدعون الله أن يعرج بروحه من قبلهم) . وه له ريوايه تێكى تردا هاتووه : كاتێك ڕۆحه كه ى ده رده چێت هه موو فريشته كانى نێوان ئاسمان و زه وى و هه موو فريشته كانى نێو ئاسمان نوێژى له سه ر ده كه ن، و ده رگاكانى ئاسمانى بۆ ده كرێته وه ، و سه رپه رشتيارانى هيچ ده رگايه ك نى يه ئيللا له خوا ده پاڕێنه وه كه وا ڕۆحه كه ى به لاى ئه واندا به رز بكرێته وه . قال: فيصعدون بِها فلا يَمرون – يعنـي بِها – على مَلإ من الـملائكة إلاَّ قالوا: ما هذا الروح الطيب؟

فيقولون: فلان بن فلان بأحسن أسمائه التي كانوا يسمونه بِها في الدنيا .

فه رمووى: ئه نجا ده يبه نه سه ره وه بۆ ئاسمان و ئه و ڕۆحه تێناپه ڕێنن به لاى هيچ كۆمه ڵه فريشته يه كدا ئيللا ده ڵێن: ئه وا ئه م ڕۆحه پاكه هى كێيه ؟ ئه و فريشتانه ش كه ڕۆحه كه يان پێيه ده ڵێن: ئه مه ڕۆحى (فڵان)ى كوڕى (فڵان)ه ناوى ده به ن به جوان ترين ناوى كه له دونيادا ناويان پێى ده برد .

حتَّى ينتهوا بِها إلى السماء الدنيا، فيستفتحون له، فيُفتح لـهم، فيشيعه من كل سماء مُقَرَّبُوها إلى السماء التـي تليها حتَّى ينتهى به إلى السماء السابعة، فيقول الله عز وجل: اكتبوا كتاب عبدي في عليين [(وَمَا أَدْرَاكَ مَا عِلِّيُّونَ كِتَابٌ مَرْقُومٌ يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ)، فيكتب كتابه في علييين ثم قال]: أعيدوه إلى الأرض فإنِّي [وعدتـهم إنِّي ] منها خلقتهم وفيها أعيدهم ومنها أخرجهم تارة أخرى . تاوه كو ده يگه يه ننه ئاسمانى دونيا، داوا ده كه ن ده رگاى ئاسمانى بۆ بكرێته وه ، ده رگايان بۆ ده كرێته وه ، ئه نجا فريشته نزيكه كانى هه موو ئاسمانێك شوێنى ئه و ڕۆحه ده كه ون بۆ ئه و ئاسمانه ى كه به دوايدا دێت تاوه كو ده يگه يه ننه ئاسمانى حه وته م، ئه نجا خواى گه وره ده فه رموێت: كتێبى به نده كه م له (عليين)دا بنووسن (تۆ چوزانيت (عِلِّيُّونَ) چى يه ؟ كتێبێكى نووسراوه ، به نده نزيكه كانى خوا ئاماده ى ده بن)، جا كتێبه كه ى له كتێبى به رزدا ده نووسرێت، ئه نجا خواى گه وره ده فه رموێت: ڕۆحه كه بگێڕنه وه بۆ زه وى چونكه به ڕاستى من به ڵێنم پێ داون كه به ڕاستى من له و زه ويه دروستيانم كردووه و ده شيان گێڕمه وه بۆ ناويى و جارێكى تريش له زه وى ده ريان ده هێنمه ده ره وه .

قال فـ[يُرد إلى الأرض]، وتعاد روحه في جسده، [قال: فإنه يسمع خفق نعال أصحابه إذا ولَّوا عنه] [مدبرين] . فه رمووى: ئه نجا ده يگه ڕێننه وه بۆ زه وی، وه ڕۆحه كه ى ده گه ڕێننه وه بۆ ناو لاشه كه ی، فه رمووى: به ڕاستى گوێى له ده نگى ته په ى پێڵاوى شوێنكه وتوانى جه نازه كه ى ده بێت له كاتێكدا كه پشتى لێده كه ن و به جێيده هێڵن و ده گه ڕێنه وه .

فيأتيه ملكان [شديدا الانتهار] فـ[ينتهرانه و] يجلسانه . ئه نجا دوو فريشته ى (تووند ڕاچه ڵكێنه ر) دێن بۆ لاى و ڕايده چه ڵكێنن و دايده نيشێنن .

فيقولان له: من ربك؟

ئه نجا پێى ده ڵێن: كێ په روه ردگارته ؟

فيقول: ربِيَّ الله .

ئه ويش ده ڵێت: په روه ردگارم خوا (الله)يه .

فيقولان له: ما دينك؟

ئه نجا پێى ده ڵێن: ئاينت چى يه ؟

فيقول: ديني الإسلام .

ئه ويش ده ڵێت: ئيسلام ئاينمه .

فيقولان له: ما هذا الرجل الذي بعث فيكم؟

ئه نجا پێى ده ڵێن: ئه و پياوه كێيه كه له نێوانتدا نێردرابوو؟

فيقول: هو رسول الله (صلی الله علیه وسلم).

ئه ويش ده ڵێت: پێغه مبه رى خوايه (صلی الله علیه وسلم) .

فيقولان له: وما علمك؟

ئه نجا پێى ده ڵێن: چۆن زانيت؟

فيقول: قرأت كتاب الله فآمنت به وصدقت .

ئه ويش ده ڵێت: كتێبه كه ى خوام (قورئانم) خوێنده وه و باوه ڕم پێهێنا و به ڕاستم زانى .

[ فينتهره فيقول: من ربك؟ ما دينك؟ ما نبيك؟

وهي آخر فتنة تعرض على الـمؤمن، فذلك حين يقول الله عز وجل: (اللَّهُ الَّذِينَ آَمَنُوا بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا) ] .

وه له رێوايه تێكى تردا هاتووه : ڕايده چه ڵه كێنن و پێى ده ڵێن: كێ په روه ردگارته ؟ و ئاينت چى يه ؟ و كێ پێغه مبه رته ؟ ئه مه ش دوايين تاقيكردنه وه يه رووبه ڕووى باوه ڕدار ده كرێته وه ، ئه وه يه كه خواى گه وره له باره يه وه ده فه رموێت: (خواى گه وره ئه وانه ى كه باوه ڕيان هێناوه جێگير و دامه زراو ده كات له سه ر وته ى جێگير له ژيانى دونيا و دواڕۆژيشدا) .

فيقول: ربِّيَ الله ودينـي الإسلام ونبيي محمد (صلی الله علیه وسلم)] .

ئه ويش ده ڵێت: په روه ردگارم خوا (الله)يه و ئيسلام ئاينمه و (مُحَمَّد (صلی الله علیه وسلم) ) پێغه مبه رمه .

فينادي مناد في السماء: أن صدق عبدي، فأفرشوه من الجنة، وألبسوه من الجنة، وافتحوا له باباً إلى الجنة .

ئه نجا بانگكارێك بانگ ده كات له ئاسمانه وه : به نده كه م ڕاستى كرد، ڕايخه ن بۆى له فه رشى به هه شت، بيپۆشن له پۆشاكى به هه شت، ده رگايه كى بۆ بكه نه وه به ره و به هه شت .

قال: فيأتيه من روحها وطيبها، ويفسح له في قبره مد بصره .

فه رمووى: له خۆشى و بۆنى به هه شتى بۆ دێت، و گۆڕه كه ى بۆ فراوان ده كرێته وه تاوه كو چاو بڕبكات .

قال:[ وفي رواية: يُمَّثل له ] رجل حسن الوجه حسن الثياب طيب الريح، فيقول: أبشر بالذي يسرك [ أبشر برضوان من الله وجنات فيها نعيم مقيم ] هذا يومك الذي كنت توعد .

فه رمووى: پياوێكى ڕوومه ت جوانى و پۆشاك جوانى بۆن خۆشى بۆ ده ننوێنرێت، و پێى ده ڵێت: موژده ت لێبێت به وه ى كه پێت خۆشه ، موژده ت لێبێت به ڕه زامه ندى خوايى و باخانێك له به هه شتدا كه خۆشگوزرانى به رده وامى تێدايه ، ئه مه ئه و ڕۆژه يه كه به ڵێنت پێى ده درا .

فيقول له: [ وأنت فبشرك الله بخير ] من أنت؟ فوجهك الوجه يَجيء بالـخير .

ئه ويش پێى ده ڵێت: وه تۆش خوا موژده ى خێرت بداتێ، تۆ كێيت؟ ڕوومه ت ڕوومه تێكه خێر و خۆشى دێنێت .

فيقول: أنا عملك الصالح [ فوالله ما علمتك إلاَّ كنتَ سريعاً في طاعة الله، بطيئاً في معصية الله، فجزاك الله خيراً ] .

ئه ويش ده ڵێت: من كرده وه چاكه كانتم، سوێند به خوا به تۆم نه زانيوه ئيللا ئه وه نه بێت كه په له و ده ستپێشخه ريت كردووه له گوێڕايه ڵى خوادا و له سه رخۆ و خاويش بوويته له سه رپێچى خوادا، خوا پاداشتى خێرت بداته وه .

ثُمَّ يُفتح له باب من الـجنة وباب من النار، فيقال هذا منـزلك لو عصيت الله، أبدلك الله به هذا .

ئه نجا ده رگايه كى بۆ ده كرێته وه له به هه شته وه و ده رگايه كيشى بۆ ده كرێته وه له دۆزه خه وه و پێى ده وترێت ئه مه جێگاكه ت بوو له دۆزه خدا ئه گه ر سه رپێچى خوات بكرادايه ت، خوا گۆڕيويه تيوه بۆت به م جێگايه له به هه شتدا .

فإذا رأى ما في الجنة يقول: رب عجل قيام الساعة كيما أرجع إلى أهلي ومالي .

جا ئه گه ر ئه وه ى بينى كه له به هه شتدايه ده ڵێت: په روه ردگارم هاتنى ڕۆژى قيامه ت پێش بخه بۆ ئه وه ى بگه ڕێمه وه بۆ لاى ماڵ
و كه س و كارم .

[ فيقال له: اسكن ].

پێى ده وترێت: ئارام بگره .

قال: وإن العبد الكافر (وفي رواية: الفاجر) إذا كان في انقطاع من الدنيا وإقبال من الآخرة نزل إليه من السماء ملائكة [غلاظ شداد ] سود الوجوه معهم الـمسوح [من النار] فيجلسون منه مد البصر ثم يجيء ملك الـموت حتَّى يَجلس عند رأسه فيقول: أيتها النفس الخبيثة اخرجي إلى سخط من الله وغضب .

فه رمووى: به ڕاستى به نده ى كافر (وه له ريوايه تێكى تردا: خراپكار) ئه گه ر گه يشته كاتى دابڕان له دونيا و ڕوكردن له دواڕۆژ هه ندێك فريشته ى (تووند و تيژ) له ئاسمانه وه داده به زن بۆ لاى ڕوومه تيان ڕه شه و كفنيان پێيه له ئاگر، له لايدا داده نيشن تاوه كو چاو بڕبكات، ئه نجا فريشته ى گيان كێشان دێت تاوه كو له لاى سه ريه وه داده نيشێت و پآى ده ڵێت: ئه ى گيانه پيسه كه وه ره ده ره وه بۆ لاى خه شم و قين و توڕه يى خوا .

قال فتفرق في جسده فينتزعها كما ينتزع السفود [ الكثير الشعب ] من الصوف المبلول [ فتقطع معها العروق والعصب ] .

فه رمووى: ڕۆحه كه ى به لاشه يدا بڵاوده بێته وه و فريشته ى گيان كێشانيش ڕايده كێشێته ده ره وه هه روه كو چۆن شيشێكى زۆر قولاپدار له خوريه كى ته ڕدا ڕابكێشرێت (له گه ڵ ئه وه دا هه موو ده مار و ڕه گ و ماسولكه كانى پارچه پارچه ده بێت و ده بڕێن) .

فيأخذها فإذا أخذها لم يدعوها في يده طرفة عين حتى يجعلوها في تلك المسوح ويخرج منها كأنتن ريح جيفة وجدت على وجه الأرض .

ئه نجا فريشته ى گيان كێشان گيانه كه ده بات، جا ئه گه ر بردى فريشته كانى تر كه به ده وريدا دانيشتوون به ئه ندازه ى چاو تروكاندێك نايهێڵن به ده ستيه وه تاوه كو لـێى وه رده گرن و يه كسه ر ده يخه نه ناو كفنه ئاگرينه وه ، بۆنێكى گه نيوى لـێ دێته ده ره وه وه ك گه نيوترين بۆنى لاكێكى تۆپيو كه له سه ر ڕوى زه ويدا هه بووبێت .

فيصعدون بـها فلا يَمرون بِها على ملإ من الـملائكة إلاَّ قالوا: ما هذا الروح الـخبيث؟

فيقولون: فلان بن فلان بأقبح أسمائه التي كان يسمى بِها في الدنيا .

ئه نجا ده يبه نه سه ره وه بۆ ئاسمان و ئه و ڕۆحه تێناپه ڕێنن به لاى هيچ كۆمه ڵه فريشته يه كدا ئيللا ده ڵێن: ئه وا ئه م ڕۆحه پيسه هى كێيه ؟

ئه و فريشتانه ش كه ڕۆحه كه يان پێيه ده ڵێن: ئه مه ڕۆحى (فڵان)ى كوڕى (فڵان)ه ناوى ده به ن به ناشيرين ترين ناوى كه له دونيادا ناويان پێى ده برد .

حتى ينتهى به إلى السماء الدنيا فيستفتح له فلا يفتح له، ثُمَّ قرأ رسول الله (صلی الله علیه وسلم) : (لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ) .

تاوه كو ده يگه يه ننه ئاسمانى دونيا، داوا ده كه ن ده رگاى ئاسمانى بۆ بكرێته وه ، ده رگاى بۆ ناكرێته وه ، ئه نجا پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم)
ئه م ئايه ته ى خوێنده وه : (ده رگاكانى ئاسمان ناكرێته وه بۆ بێباوه ڕان و ناشچنه ناو به هه شته وه تاوه كو وشتر نه چێت به كونه ده رزيدا) .

[ فيلعنه كل ملك بين السماء والأرض وكل ملك في السماء، وتغلق أبواب السماء، ليس من أهل باب إلاَّ وهم يدعون الله ألا تعرج روحه من قبلهم ] .هه موو فريشته كانى نێوان ئاسمان و زه وى و هه موو فريشته كانى نێو ئاسمان له عنه تى لێده كه ن، وه ده رگاكانى ئاسمانى لـێداده خرێت، سه رپه رشتيارانى هيچ ده رگايه ك نى يه ئيللا له خوا ده پاڕێنه وه كه وا ڕۆحه كه ى به لاى ئه واندا به رز نه كرێته وه .

فيقول الله عز وجل: اكتبوا كتابه في سجين في الأرض السُّفلى [ ثم يقال: أعيدوا عبدي إلى الأرض فغني وعدتـهم أني منها خلقتهم وفيها أعيدهم ومنها أخرجهم تارة أخرى .

ئه نجا خواى گه وره ده فه رموێت: كتێبه كه ى له (سجين)دا له خوارو ترين ته به قه ى زه ودا بنووسن، ئه نجا خواى گه وره ده فه رموێت: ڕۆحه كه بگێڕنه وه بۆ زه وى چونكه به ڕاستى من به ڵێنم پێ داون كه به ڕاستى من له و زه ويه دروستيانم كردووه و ده شيان گێڕمه وه بۆ ناويى و جارێكى تريش له زه وى ده ريان ده هێنمه ده ره وه .

فتطرح روحه [ من السماء ] طرحاً [حتَّى تقع في جسده ] ثُمَّ قرأ: (وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاءِ فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ أَوْ تَهْوِي بِهِ الرِّيحُ فِي مَكَانٍ سَحِيقٍ).ئه نجا ڕۆحه كه ى له ئاسمانه وه فڕێده درێته خواره وه تاوه كو ده كه وێته ناو لاشه كه ی، ئه نجا پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم)ئه م ئايه ته ى خوێنده وه : (هه ر كه سێك هاوبه ش (شه ريك) بۆ خوا ئه نجامبدات ئه وا وه كو ئه وه وايه له ئاسمانه وه بكه وێته خواره وه ئه نجا باڵنده به خێرايى برفێنێت و په لپه لى بكات يان بايه ك فڕێى بداته ناو شوێنێكى دووره وه ) .

فتعاد روحه في جسده [قال: فإنه ليسمع خفق نعال أصحابه إذا وَلَّـو عنه] .

ئه نجا ڕۆحه كه ى ده گه ڕێننه وه بۆ ناو لاشه كه ی، فه رمووى: به ڕاستى گوێى له ده نگى ته په ى پێڵاوى شوێنكه وتوانى جه نازه كه ى ده بێت له كاتێكدا كه پشتى لێده كه ن و به جێى دێڵن و ده گه ڕێنه وه .

ويأتيه ملكان [ شديدا الانتهار فينتهرانه و ] يُجلسانه .

ئه نجا دوو فريشته ى (تووند ڕاچه ڵكێنه ر) دێن بۆ لاى و ڕايده چه ڵكێنن و دايده نيشێنن .

فيقولان له: من ربك؟

فيقولان له: من ربك؟ فيقول: هاه هاه لا أدري فيقولان له: ما دينك؟ فيقول: هاه هاه لا أدري ] فيقولان له: فما تقول في هذا الرجل الذي بعث فيكم؟ فلا يهتدي لاسمه فيقال: محمد فيقول: هاه هاه لا أدري [سمعت الناس يقولون ذاك] .

ئه نجا پێى ده ڵێن: كێ په روه ردگارته ؟

فيقول: هاه هاه لا أدري .

ئه ويش ده ڵێت: چى چى نازانم .

فيقولان له: ما دينك؟

ئه نجا پێى ده ڵێن: ئايينت چى يه ؟

فيقول: هاه هاه لا أدري .

ئه ويش ده ڵێت: چى چى نازانم .

فيقولان له: ما هذا الرجل الذي بعث فيكم؟

ئه نجا پێى ده ڵێن: چى ده ڵێيت سه باره ت به و پياوه ى كه له نێوانتدا نێردرابوو؟

فلا يهتدي لاسـمه .

ناوه كه ى نادۆزێته وه .

فيقال: محمد .

پێى ده ڵێن: مه به ستمان (مُحَمَّد)ه ؟

فيقول: هاه هاه لا أدري [ سمعت الناس يقولون ذاك] .

ئه ويش ده ڵێت: چى چى نازانم، ده مبيست خه ڵك ده يوت (مُحَمَّد) پێغه مبه رى خوايه .

قال: فيقال: لا دريت ] [ ولا تلوت ]؟

فه رمووى: پێى ده وترێت: ئايا نه تزانى و نه شتخوێنده وه ؟

فينادي مناد من السماء أن كذب فافرشوا له من النار، وألبسوه من النار، وافتحوا له باباً إلى النار .

ئه نجا بانگكارێك بانگ ده كات له ئاسمانه وه : درۆى كرد، ڕايخه ن بۆى له فه رشى ئاگر، بيپۆشن به پۆشاكى ئاگر، ده رگايه كى بۆ بكه نه وه به ره و ئاگرى دۆزه خ .

فيأتيه من حرها وسمومها ويضيق عليه قبره حتَّى تختلف فيه أضلاعه .

له گه رمى و هه ڵم و بۆقاوى ئاگرى دۆزه خى بۆ دێت، و گۆڕه كه ى لـێته نگ ده كرێته وه تاوه كو په راسووه كانى ده چن به يه كدا و تێكده شكێن .

ويأتيه (وفي رواية: ويمثل له) رجل قبيح الوجه قبيح الثياب منتن الريح فيقول: أبشر بالذي يسوءك، هذا يومك الذي كنت توعد.

فه رمووى: پياوێكى ڕوومه ت ناشيرين و پۆشاك ناشيرينى بۆن گه نيوى بۆ ده ننوێنرێت، و پێى ده ڵێت: موژده ت لێبێت به وه ى كه پێت ناخۆشه ، ئه مه ئه و ڕۆژه يه كه به ڵێنت پێى ده درايه .

فيقول: [ وأنت فبشرك لله بالشر] من أنت؟ فوجهك الوجه يجيء بالشر .

ئه ويش پێى ده ڵێت: وه تۆش خوا موژده ى خراپت بداتێ، تۆ كێيت؟ ڕوومه ت ڕوومه تێكه خراپه دێنێت .

فيقول: أنا عملك الخبيث [ فوالله ما علمت إلا كنت بطيئا عن طاعة الله سريعا إلى معصية الله ] [ فجزاك الله شرَّاً .

ئه ويش ده ڵێت: من كرده وه پيسه كانتم، سوێند به خوا به تۆم نه زانيوه ئيللا ئه وه نه بێت كه خاو و سست بوويته و كه مته رخه ميت كردووه له گوێڕايه ڵى خوادا و په له و ده ستپێشخه ريتيش كردووه له سه رپێچى خوادا، خوا پاداشتى خراپت بداته وه .

ثُمَّ يقيض له أعمى أصم أبكم في يده مرزبة لو ضُرِبَ بِها جَبَلٌ كان ترابا فيضربهُ ضربةً حتَّى يصير تراباً ثُمَّ يعيده الله كما كان فيضربه ضربة أخرى فيصيح صيحة يسمعه كل شيء إلاَّ الثقلين .

ئه نجا فريشته يه كى كوێر و كه ڕ و لاڵى بۆ ڕاده سپێردرێت كه گورزێكى به ده سته وه يه ئه گه ر پێى بدرێت له شاخێك ده يكات به خۆڵ جا يه ك گورزى لـێده دات تاوه كو ده يكات به خۆڵ ئه نجا خواى گه وره ده يگێڕێته وه بۆ دۆخه كه ى جارانى ئه نجا دووباره گورزێكى ترى لـێده دات جا هاوارێك ده كات هه موو شتێك ده يبيسێت ته نها مرۆڤـ و جنۆكه نه بێت .

ثُمَّ يفتح له باب من النار ويُمهد من فرش النار ] .

ئه نجا ده رگايه كى بۆ ده كرێته وه له دۆزه خه وه و بۆى ڕاده خرێت
له فه رشى ئاگر .

فيقول: رَبِّ لا تقم الساعة)) رواه الإمام أحمد: (7 / 53 ـ 57) وأبو داود رقم: (4727)، وأورده بزوائده الإمام الألبانـي في أحكام الـجنائز ص: (159) .

جا ئه گه ر ئه وه ى بينى ده ڵێت: په روه ردگارم با ڕۆژى قيامه ت نه يه ت .

* گرنگ ترين سوودى ئه م فه رمووده يه :

له م فه رمووده يه وه ئه وه تێده گه ين كه وا: فێربوون و خوێندنه وه و تێگه يشتن له قورئان و فه رمووده كان كه خواى په روه ردگار و ئاينى ئيسلام و پێغه مبه ر (موحه مه د)مان (صلی الله علیه وسلم)
پێده ناسێنن زۆر پێويسته ، بۆ ئه وه ى بتوانين له گۆڕدا به ئاسانى و دامه زراوى وه ڵامى ئه و سێ پرسياره بده ينه وه كه ڕووبه ڕووى هه موو مردوويه ك ده كرێته وه : (مَنْ رَبُّكَ؟ ما دينُكَ؟ ما نَبيُّكَ؟) .

جا ئه و كه سه ى له گۆڕدا دامه زراو ده بێت و وه ڵامى هه ر سێ پرسياره كه ده داته وه دوو فريشته كه پێى ده ڵێن:

(وما علمك؟

چۆن زانيت؟

فيقول: قرأت كتاب الله فآمنت به وصدقت .

ئه ويش ده ڵێت: كتێبه كه ى خوام (قورئانم) خوێنده وه و باوه ڕم پێهێنا و به ڕاستم زانى) . وه به پێچه وانه وه ئه و كه سه ى كه ناتوانێت وه ڵامى سێ پرسياره كه بداته وه دوو فريشته كه پێى ده ڵێن: (لا دَرَيْتَ ولا تَڵوْت؟

ئايا نه تزانى و نه شتخوێنده وه )؟

گرنگى و بايه خى فێربوونى وه ڵامدانه وه ی

سێ پرسياره كه ى ناو گۆڕ

* ڕازى بوون به وه ى كه خوا (الله) په روه ردگارت بێت و ئيسلام ئاينت بێت و (مُحَمَّد (صلی الله علیه وسلم) ) پێغه مبه رت بێت به هه شتت بۆ مسۆگه ر ده كات و ده بێته مايه ى لـێخۆشبوونى تاوانه كانت:

عن أبي سعيد الـخدري (ڕه زای خوای لێبێت)
أن رسول الله (صلی الله علیه وسلم)
قال: ((مَنْ قال: رَضيتُ بِاللهِ رَبَّاً، وبِالإسلامِ دِيْنَاً، وبِمُحَمَّدٍ رَسولاً، وَجَـبَـتْ لَـهُ الـجنَّة)) صحيح أبـي داود رقم: (1529) وصحيح الـجامع الصغير رقم: (6428) .
واته : هه ر كه سێك بڵێت: ڕازيم به وه ى خوا (الله) په روه ردگارمه و ئيسلام ئاينمه و (مُحَـمَّد (صلی الله علیه وسلم) ) پێغه مبه ره ، به هه شـتـى بۆ مسـۆگــه ر كـراوه . وه له به ر گرنگى به ئاگا بوون و له ياد نه چوونى وه ڵامى ئه م سێ پرسياره پێغه مبه رى خوا (صلی الله علیه وسلم)
فێرى كردووين كه وا له چه ندين كات و حه ڵه تدا بڵێين (رَضيتُ بِاللهِ رَبَّاً، وبِالإسلامِ دِيْنَاً، وبِمُحَمَّدٍ رَسولاً):

1 ـ له كاتى به يانياندا:

عن الـمُنَيْذِر (ڕه زای خوای لێبێت)
صاحب رسول الله (صلی الله علیه وسلم)
وكان يكون بإفريقية قال: سمعت رسول الله (صلی الله علیه وسلم)
يقول: ((من قال إذا أصبح: رَضيتُ بِاللهِ رَبَّاً، وبِالإسلامِ دِيْنَاً، وبِمُحَمَّدٍ نَبِيَّاٍ، فأنا الزعيمُ لآخذن بيده حتَّى أدخله الـجنة)) صحيح الترغيب والترهيب رقم: (657) وسلسلة الأحاديث الصحيحة رقم: (421) .

واته : هه ر كه سێك به يانيان بڵێت: ڕازيم به وه ى خوا (الله) په روه ردگارمه و ئيسلام ئاينمه و (مُحَمَّد (صلی الله علیه وسلم) ) پێغه مبه ره ، ئه وا من كه فيلى ئه وه ده كه م كه ده ستى بگرم تاوه كو ده يخه مه به هه شته وه .

2 ـ له كاتى بيستنى بانگدا:

عن سعد بن أبي وقاص (ڕه زای خوای لێبێت)
عن رسول الله (صلی الله علیه وسلم)
قال: ((مَنْ قالَ حِينَ يَسْمَعُ الـمُؤَذِّنَ: وأنا أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَـهَ إِلاَّ الله وحدَهُ لا شَريكَ لهُ، وأَنَّ مُحَمَّدَاً عَبْدُهُ ورَسُولُهُ، رَضيتُ بِاللهِ رَبَّاً، وبِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه وسلم)
رَسولاً، وبِالإسلامِ دِيْنَاً، غُفِرَ له ذنبه)) صحيح مسلم رقم: (849) وصحيح أبـي داود رقم: (525) وصحيح سنن الترمذي رقم: (411) وصحيح سنن النسائي رقم: (679) وصحيح سنن ابن ماجه رقم: (721) .
واته : هه ر كه سێك كاتێك گوێى له بانگ ده بێت بڵێت: وه منيش شايه تى ده ده م به وه ى كه هيچ په رستراوێك نى يه شايسته ى په رستن بێت جگه له خواى ته نها و بێ شه ريك نه بێت، وه به ڕاستى (مُحَمَّد)يش به نده و پێغه مبه رى خوايه ، ڕازيم به وه ى خوا (الله) په روه ردگارمه و (مُحَمَّد (صلی الله علیه وسلم) ) پێغه مبه ره و ئيسلام ئاينمه ، ئه وا خوا له تاوانه كانى خۆشده بێت .

هه موو ئه م فه رموودانه ى سه ره وه گرنگى و بايه خى ناسين و ڕازى بوون به (خواى په روه ردگار و ئايينى ئيسلام و پێغه مبه رايه تى مُحَمَّد (صلی الله علیه وسلم) ) ده رده خه ن، بۆيه پێويسته ئێمه ش خۆمان ئاماده كه ين و هه وڵ بده ين بۆ فێربوون و فێركردنى ئه م بابه ته زۆر گرنگه .

وصلى الله وسلم على نبينا محمد وعلى آلة وصحبة أجمعين.

(ئاماده کردنی مامۆستا محمد عبد الرحمن)

(مافی گشت موسڵمانێکه بۆسود وه رگرتن و بڵاو کردنه وه ی گشت بابه ته کانی ماڵپه ڕی فه رمووده )

بۆسود وه رگرتن له بابه ته به وێنه کلیك بکه

 


 _________________________________

له‌وانه‌یه‌ ئاره‌زووی سه‌ردانی ئه‌م بابه‌تانه‌ش بكه‌ی!