” 13 تاقی كردنه‌وه‌ى زۆر ترسناك و وه‌حشی گه‌رانه‌ی ئه‌مریكا له‌سه‌ر مرۆف ”
شه‌شه‌م : تاقى كردنه‌وه‌ی بۆمبی ئه‌تۆمی به نهێنی له‌سه‌ر مرۆف , بلۆتۆنیۆم و یۆرانیۆم .
له‌و كاته‌ی ئه‌مریكا خه‌ریكی دروست كردنی بۆمبی ئه‌تۆمی و تاودانی ووزه ی بوو ئه‌وا له پشته‌وه هه‌ندێ زانا به نهێنی هه‌ستاون به تاقی كردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره بۆمبه له‌سه‌ر مرۆف بۆ ئه‌وه‌ی بزانن هه‌تا چ راده‌یه‌ك كاریگه‌ری هه‌یه .
له ماوه‌ی پرۆژه‌ی مانهاتن كه به‌هۆی ئه‌و پرۆژه‌یه‌وه بۆمبی ئه‌تۆمی درا له هێرۆشیما و ناكازاكی به سه‌دان هه‌زار كه‌س كران به هه‌ڵم و سوتێنران له پله‌یه‌كی گه‌رمی زۆر به‌رز كه پۆڵاو تیتانیۆم ده‌كات با ئاو ، هه‌ر به‌مه نه‌وه‌ستان به‌ڵكو هه‌ندێ زانا به نهێنی هه‌ستان به تاقی كردنه‌وه‌یه‌كی تریش ئه‌و بریتی بوو له چه‌قاندن ” injection ” ی پلۆتۆنیۆم بۆ ناو له‌شی 18 كه‌س یا 18 نه‌خۆش كه ته‌نانه‌ت ئه‌م 18 كه‌سه نه‌یانزاینوه بۆ وایان لێ ئه‌كرێ ، بۆی هه‌ی ئه‌م 18 كه‌سه كه‌م ئه‌قڵیش بووبن ، له نێوانیاندا چه‌ند سه‌ربازێكیش هه‌بوو تاقی كردنه‌وه بریتی بو له لیدانی ده‌رزیه‌ك كه مایكرۆگرامێك له مااده‌ی پلۆتۆنیۆمی تێدا بوو ناوی پرۆژه‌كه نرا بوو به
“Oak Ridge” هه‌موو تاقی كردنه‌وه‌كان به پاڵ یه‌كدا ده‌كران پاشان له نه‌خۆشخانه‌یه‌كی شیكاگۆ 3 نه‌خۆشی تر ئه‌م جۆره ده‌رزیه‌یان لێدرا ، بیهێنه به‌رژاوت تۆ نه‌خۆشێكی له جێگا كه‌وتووی به جۆرێ نه هێزت تێدایه نه ئه‌توانی بجوڵێ ی ئه‌بێ حالت چۆن بێ كاتێ كارمه‌نده نهێنیه‌كانی حوكمه‌ت بێنوو بلۆتۆنیۆم بكه‌نه خوێنته‌وه !!!
له‌و 18 نه‌خۆشه‌كه ته‌نها له رێگه‌ی كۆد و ناوی تایبه‌ته‌وه ده‌ناسرانه‌وه له‌و كاته‌دا ته‌نها 5یان بۆ ماوه‌ی 20 ساڵ ده‌ژیان ئه‌گینا ئه‌وانی تر مردن ، هه‌ر له‌گه‌ڵ پلۆتۆنیۆمه‌كه‌دا زانا و دكتۆره‌كان هه‌ر به‌وه نه‌وه‌ستانه بوڵكو یۆرانیۆمیشیان تاقی كرده‌وه له نه‌خۆشخانه‌ی ماساتشوستس له ئه‌مریكا له نێوان ساڵانی 1946 _1947 یه‌كێ له دكتۆره‌ان به‌ناوی ویلیام ده‌رزیه‌كی دا له 11 نه‌خۆش كه بریتی بوو له یۆرانیۆم ، ئه‌مه‌ش هه‌ر سه به پرۆژه‌ی مانهاتن بوو ، بری یۆرانیۆمه‌كه له لایه‌ن حوكمه‌تی ئه‌مریكا درا بوو به‌م دكتۆره تا تاقی بكاته‌وه و پاشان لاشه مردوه‌كانی هه‌ڵگرتوه بۆ لێكۆڵینه‌وه و شی كردنه‌وه‌ی تا بزانێ كاریگه‌ری یۆرانیۆم چی بوه له‌سه‌ر له‌شیان.
ئاماده‌كردنی:#Maxwell
ئاماده‌كردنی:#Maxwell
….
_________________________________
